Een blik in de spiegel

Hoewel drie weken Dhaka van te voren een eeuwigheid leken, is ook hier de tijd omgevlogen en dat is een goed teken. Ik heb het naar mijn zin gehad, zowel in en om de stad als op het hoofdkantoor van VSO.

Gister nog zijn we, op een onverwacht zonnige dag, net als de locals hardcore met 2 bussen en een mini vrachtwagentje naar Dhamrai gereisd, een dorpje even buiten Dhaka. Na anderhalf uur langs stinkende vuilnisbelten en open riolen gereden te hebben, zelfs de locals knepen hun neus dicht, was het heerlijk om weer tussen de rijstvelden te lopen en getuige te mogen zijn van oude ambachten. Vele generaties van een en dezelfde familie produceren al twee eeuwen met veel geduld en precisie prachtige handgemaakte metalen beelden. Eerst wordt een mal vervaardigd van was die warm wordt gemaakt boven de vlam van een kaarsje. Hier worden vervolgens drie lagen klei overheen geborsteld waarna de mal afgebakken wordt in de oven. De was smelt en wordt direct vervangen door gesmolten metaal. Tot slot wordt het omhulsel van klei eraf gebikt en verschijnt een zeer gedetailleerd beeld, uniek in zijn soort. Wij konden het niet laten en hebben een olifant gekocht, die we Bideshi hebben gedoopt. Een schitterend aandenken aan een memorabele tijd.

Bij VSO werden we hartelijk ontvangen en mochten we genieten van de meest heerlijke lunchgerechten, op zich al een reden om naar kantoor te komen. Op verzoek van de nieuwe interim directeur hebben we onderzoek gedaan naar en advies gegeven over de relatie van VSO Bangladesh met de internationale volunteers. Onze bevindingen en suggesties werden met open armen ontvangen en in een afscheidsspeech werden we geprezen om onze flexibiliteit. Het powerkoppel van 2015 werden we genoemd en om die titel echt waar te maken hebben we het volgende bedacht. Als binnen de komende maanden, zeg tot het eind van het jaar, niet gestart wordt met de uitvoer van onze projecten, om welke reden dan ook, dan gaan we terug. Niet in naam van VSO maar op eigen titel. Geen maanden dit keer, een paar weken zouden genoeg moeten zijn om onze beloften aan de beneficiaries waar te maken.
Voor de sponsoractie die de benodigde financiële middelen op moet leveren hebben we zelfs al een naam bedacht: "Activiteit voor een pomp en een geit!"
Taarten verkopen, hardlopen, geiten adopteren, we zien het helemaal zitten en voelen daardoor bijna teleurstelling bij het idee dat VSO Bangladesh onze projecten werkelijk uit gaat voeren, zoals ons is beloofd.

Maar dit gaat over de toekomst, en nu onze laatste dag in Bangladesh toch echt is aangebroken, is het tijd voor een blik over mijn schouder. In de afgelopen 6 maanden hebben we verschillende seizoenen de revue zien passeren; in februari was het de eerste weken nog fris en had ik behoefte aan warme kleding. Al snel kwam de zon en verdwenen schoenen en vest in de kast om er niet meer uit te komen. De hitte bereikte in rap tempo een hoogtepunt en was bij tijd en wijle ondraaglijk, ik vervloekte mijn bedekkende kleding en eeuwige shawl en was dankbaar voor een fikse regenbui die tuin en straten onder water zette en een beetje verkoeling bracht. Tot we kennis maakten met de monsoon en het niet meer stopte met regenen. Kleding wilde niet meer drogen en spullen beschimmelden.
We zagen de seizoenen terug in de groenten en het fruit op de markt. Na de mini appeltjes kwamen de watermeloenen, enorme bossen lychees, daarna ananassen, mango's en papaja's. De wortelen verdwenen en maakten plaats voor verschillende bladgroenten, onbekende knollen en exotische lekkernijen.

Met de seizoenen heb ik ook mezelf langzaam zien veranderen.
Terugkijkend trapte ik met open ogen in de valkuilen waar ik voor gewaarschuwd was. Ik dacht dat ik me mentaal goed had voorbereid. Ik wist dat de werkdruk lager zou zijn, dat wij in Nederland, of in elk geval bij Randstad, erg doelgericht zijn, dat er in een dorp minder entertainment is dan in een stad. Ik had niet gedacht dat ik me zo moeilijk zou kunnen aanpassen aan, daar komt ie.....ontspanning. Ik wilde dingen doen, plannen maken en actie ondernemen. Ik had haast, wilde doelgericht aan de slag en werd enorm gefrustreerd van lange dagen op kantoor zonder duidelijke opdracht. Ik voelde me vaak nutteloos, zeker wanneer mijn roep om meer werk werd weggewuifd. Wat een verschil met Sun, die de rust zelve was en zich naadloos leek te voegen in ons nieuwe leven.
Ik had niet verwacht dat ik me zo druk zou maken om het duidelijke verschil in behandeling van mannen en vrouwen. Als er niet tegen mij, maar over mij gesproken werd, ik niet werd aangekeken, geen hand kreeg of niet begroet werd terwijl Sun met enthousiasme werd onthaald, kookte ik bijna over.
Het heeft me zeker twee maanden gekost om te accepteren dat de dingen in Bangladesh anders gaan dan ik gewend ben. Dat de manier waarop ik soms werd behandeld juist met respect te maken had waar het vanuit mijn visie getuigde van onbeleefdheid en de onderdanige positie van de vrouw. Het duurde even voor ik me realiseerde dat het best prettig is om even geen werkstress te hebben en dat het absoluut geen zin heeft me druk te maken om zaken die ik niet kan veranderen. Voor ik inzag dat ik, ondanks mijn goede voornemens, mezelf veel te veel druk oplegde en pas echt kon gaan genieten als ik dat allemaal los kon laten. Ik hoefde geen Bangla, Marma of Chakma meer te leren van mezelf en vond het geen noodzaak meer dikke vrienden te worden met collega's of dorpsbewoners. Als mijn directeur niet meer van mij verwachte dan ik deed, waarom zou ik dan verwoed naar meer werk blijven zoeken?
De dingen gaan zoals ze gaan en het was goed zo.

Dit klinkt nu misschien heel zen en boeddhistisch, en misschien hebben onze bezoekjes aan de tempel daar ook wel aan bijgedragen, maar dit besef is niet over een nacht ijs gegaan.
Ik zie ons nog staan op de bazaar. Sun sprak me aan op mijn gedrag ten opzichte van Arun de dag ervoor. Opeens was hij onze kamer binnen komen lopen en wilde het annual report bespreken, nu meteen. Terwijl hij, als ik informatie van hem nodig had, steeds aangaf hier geen tijd voor te hebben. Ik was er klaar mee en was niet van plan naar zijn pijpen te dansen. Hij kon wel even wachten.
Terecht wees Sun me op mijn nukkige houding en ik wist ook meteen dat hij gelijk had. Het had geen zin me hier druk over te maken of Arun te vertellen wat ik ervan vond. Hij is nou eenmaal een man met een speciaal karakter en een eigen wil. Het annual report was in het belang van zijn organisatie. Als hij zich niet aan de deadline wilde houden, waarom ik dan wel?

Ook onze hardlooprondes door de rijstvelden hebben tot momenten van inzicht geleid. Het ging met ups en downs; de ene keer liep ik lekker en nam ik me voor de keer erna de afstand te vergroten. Maar vervolgens ging ik dan te enthousiast van start waardoor ik bijna hyperventilerend en in tranen over de streep kwam. Ik kon me op die momenten met de beste wil van de wereld niet voorstellen ook maar een meter verder te lopen in de hitte.
Totdat Sun voorstelde een aanzienlijk lager tempo aan te houden, 9 in plaats van 10 kilometer per uur.
Dat viel me tegen in het begin, ik moest mezelf dwingen langzamer, voor mijn gevoel onder mijn tempo, te lopen. Maar het resultaat was dat ik na de eerste ronde fluitend de tweede in ging en kilometer na kilometer mijn grens verlegde zonder stuk te gaan. Zo liep ik opeens een afstand van 9 kilometer in plaats van 5! Dat had ik niet voor mogelijk gehouden en ik was enorm trots op mezelf.
En op dat moment drong de parallel tot me door, tussen mijn ervaring met hardlopen en onze plaatsing in Bangladesh. Met langzamer aandoen kwam ik (letterlijk) verder. Van mezelf pushen en te hard willen gaan werd ik gefrustreerd en daar had ik alleen mezelf mee.
Zo simpel kan het dus zijn maar dat was het in de praktijk niet. Ik ben dankbaar voor de lessen die ik heb geleerd en als ik in Nederland de helft kan vasthouden van de houding die ik hier verworven heb, dan ben ik een gelukkig mens.

Bangladesh, het was me een waar genoegen. Auf wieder sehen!