The last bideshi

In april hebben Sun en ik een projectvoorstel ingediend voor het tweede kwartaal van onze plaatsing. De plannen, inclusief het beoogde budget, werden meteen goedgekeurd.
Waar we in het eerste kwartaal vooral gericht waren op de youth clubs, wilden we nu onderzoeken wat we voor de beneficiaries konden betekenen. De youth clubs zijn namelijk opgericht om de gemeenschap te dienen, deze jongeren hebben een voorbeeldrol en zijn de ‘community leaders’ van de toekomst.

We vroegen Mongsha, van het mobile servicing center, ons in contact te brengen met de beneficiariers van Mrengmaong club. Op een ochtend hadden zij zich verzameld in het clubhuis. Toen ik als eerste over de drempel stapte, keken een stuk of 35 vrouwen, gezeten op de grond, vol verwachting op. In de loop van de meeting kwamen er steeds meer dames binnendruppelen. Mongsha zat er als leider van zijn harem tussen en hielp onze Suva met vertalen, terwijl nieuwsgierige kinderen zich voor de ramen verdrongen.
Op de vraag waar wij hen mee zouden kunnen helpen kwam een rap antwoord: koeien. Een spaarpotje, dat is wat ze nodig hebben, zodat deze vrouwen in staat zijn een financiele bijdrage te leveren aan hun gezin. Aangezien het in totaal 72 beneficiaries betreft, kwamen wij al snel tot de conclusie dat koeien veel te kostbaar zouden zijn. Geiten daarentegen zijn goedkoper in aanschaf en produceren op kortere termijn meer nageslacht. Middels het door ons geïntroduceerde ‘pay it forward’ systeem, wat inhoudt dat een beneficiary evenveel (baby-)geiten weggeeft als zij gekregen heeft, zouden wij op termijn alle dames blij kunnen maken.

Ook de leden van Roavong club gaven aan interesse in geiten te hebben. Een van hen heeft bewezen dat dit erg lucratief kan zijn. Niet alleen is zijn kudde exponentieel gegroeid, het heeft hem zelfs de mogelijkheid geboden in het huwelijksbootje te stappen. En dat willen ze natuurlijk allemaal wel.

De beneficiaries van Young Star club wonen ‘in very remote area’ zoals dat hier genoemd wordt. Dat betekent dat de tomtom er niet komt en de benenwagen gebruikt moet worden, over land en door water. De eerste keer konden we middels een paar gammele boomstammen de rivier oversteken maar toen het ‘bruggetje’ weggespoeld was door pittige regenval voer er een bootje. Ook dat bestond uit een paar houten plankjes en was niet erg stabiel, waardoor we, nadat we al uitgegeleden waren in de modder op de oever, ook nog eens bijna uit het bootje lazerden. De hilariteit was compleet toen wij pogingen deden op slippers tegen een gladde helling op te klauteren waarbij we gepasseerd werden door jonge locals op blote voeten die als berggeiten naar boven klauterden. De beneficiaries stonden ons lachend op te wachten.

Deze meeting vond plaats in de ‘non official primary school’ van het dorp. Een grote groep moeders, veelal met kinderen die de nodige aandacht vroegen. Kindjes zonder luier plasten op de grond en kregen ter plekke een nieuw broekje aan, de kruipgragen werden aan een beentje tegengehouden en de huilers werden door grotere broers of zussen opgetild en afgevoerd. Intussen werd er druk gediscussieerd over onze vraag: waar kunnen wij jullie mee helpen.
Nadat ook hier geiten en daarna kippen de revue passeerden, bleek de grootste behoefte uiteindelijk simpeler te zijn: water. Een enkele goed functionerende waterpomp in een dorp met een paar honderd inwoners is niet voldoende. Stel je eens voor dat je telkens een paar kilometer moet lopen over modderige paadjes als je water nodig hebt. Voor de was, om te koken, te ‘douchen’ of te drinken....Een nuttiger doel om ons donorgeld aan te besteden konden wij ons niet indenken dus spraken we af een bestaande pomp te repareren en een nieuwe aan te laten leggen op een strategische plek in het dorp.

En toen waren alle plannen gesmeed en was het simpelweg wachten op het voor ons bestemde fonds. In eerste instantie waren wij in onze nopjes met de bevestiging dat het geld was overgemaakt. Toen er echter na een aantal dagen nog geen taka van de bankrekening van ALO te pinnen viel, bleek er een kink in de kabel te zitten. Houd je vast.

VSO heeft een nieuw vijfjaren plan ingediend voor haar projecten in Bangladesh. Deze plannen moeten door een aantal politieke organen, oplopend in belangrijkheid, goedgekeurd worden. Dat gaat niet doormiddel van een fax of email, maar zoals de country director van VSO Bangladesh zegt: ‘per ezel’. De originele brief met goedkeuring, niets anders, moet arriveren bij de betreffende afdeling die er dan weer zijn plasje over mag doen. En dat proces duurt lang, heel lang. Tenminste, als je uit principe niet meedoet aan omkoperij en zeker als de eerste partij vergeet twee belangrijke vragen te beantwoorden waardoor de hele riedel weer van voren af aan begint.
Voor heel Bangladesh zijn de plannen inmiddels goedgekeurd maar de CHT geeft problemen. Zolang CHT Ministry geen stempel zet, mogen er in dat gebied geen projecten gestart worden. Om de een of andere duistere reden valt de plaatsing van Sun en mij nu ook onder het nieuwe vijf jaren plan. Gevolg: wij mogen absoluut geen werk meer verrichten in de CHT en de fondsen kunnen niet worden overgemaakt.
Dat was een harde klap. VSO wilde ons naar Dhaka laten komen omdat het ons wel is toegestaan van daaruit werk te doen voor ALO. We hebben dat nog even kunnen uitstellen door vakantie op te nemen zodat we in Khagrachari konden blijven. We hebben een geldig visum en het is niet verboden als toerist in de CHT te zijn, als je tenminste zoals wij een officiele brief met vier stempels op zak hebt.

Toen echter bleek dat de toestemming niet voor half augustus verwacht wordt, en VSO zenuwachtig werd van het idee dat wij in Khagrachari de indruk zouden kunnen wekken aan het werk te zijn, werden we alsnog dringend verzocht naar Dhaka te komen. Aangezien wij zonder fondsen geen projecten kunnen starten en wij daarom niets meer kunnen betekenen voor ALO, gaan we ons nuttig maken op het hoofdkantoor van VSO. Daar heerst totale stress omdat de situatie in de CHT effect heeft op alle activiteiten van VSO in Bangladesh. Fondsen, visa, international volunteers, werknemers, alles is een halt toegeroepen. Bovendien wordt er hard gewerkt aan interne modellen, structuren en communicatie en daarbij is onze hulp zeer welkom.

Gelukkig werd ons de tijd gegund persoonlijk afscheid te nemen van onze collega’s, youth clubs en de nieuwe vrienden die we hier gemaakt hebben. We hebben de situatie uit kunnen leggen en iedereen reageerde begripvol en berustend. Typisch Bangladesh, je wind je niet op over iets waar je toch niets aan kunt veranderen.
We werden spontaan voor een uitgebreide lunch uitgenodigd, zijn uit eten geweest met onze Suva, kregen een enorme tros bananen uit de plantage van een beneficiary en er werd er een afscheid voor ons georganiseerd. Ook nu bleek weer dat je beter geen verwachtingen kunt hebben want een feestje was het bepaald niet. Er werd een speech gehouden die eerder leek op een begravenisrede ter ere van ons. De spreker keek strak voor zich uit en ik was bang dat hij in huilen zou uitbarsten, alsof hij zich persoonlijk verantwoordelijk voelde voor ons vertrek uit de CHT. De stemming werd iets beter toen Sun een lungi cadeau kreeg en vergeleken werd met een bekende goeroe, die net als hij vaak met een paraplu gezien werd. Daarna dronken we een kop thee, aten een cakeje en braken op, waarna Sun en ik de laatste avond samen afgesloten hebben in ons stamrestaurant.

Ik baal ervan dat het zo gelopen is, we hebben mooie plannen gemaakt die we zelf hadden willen uitvoeren. We hadden de gezichten willen zien van de mensen die we blij zouden maken met vee of vers water. Ik had verdorie in een jeep willen zitten met een geit op mijn schoot! Maar tegen de bureaucratie kunnen we niet op, het is wat het is. Gelukkig heeft VSO ons gegarandeerd dat de projecten alsnog uitgevoerd worden zodat het felbegeerde Non Objection Certificate in the pocket is. Ik hoop van harte dat dat inderdaad gebeurt.
Suva grapte eens dat hij een goede titel weet voor een film, ‘The last bideshi’, omdat wij voorlopig de laatste buitenlanders zijn die werkzaam zijn in de CHT. Droevig maar waar.

En zo komt het dat wij na een helse rit van 10,5 uur weer in Dhaka zijn. Die immense stad met de altijd toeterende auto’s, CNG’s en bellende riksja’s, de vervuilde lucht, de bedelende kinderen en verminkte zwervers. Waar ik groenten koop bij een kraam in een stinkende hal terwijl de lachende verkoper achter mij me een geitenkop probeert te verkopen en rechts tapijten in de aanbieding zijn.
Maar ook de stad waar ik voor het eerst in 5 maanden weer een supermarkt van binnen zag en me vergaapte aan producten die in Khagrachari niet te krijgen zijn. Waar we in ons appartement altijd stroom hebben en een verkoelende fan. Waar op kantoor dagelijks een heerlijke lunch voor ons bereid wordt en we de luxe van airconditioning mogen genieten. En last but not least, de stad waar latte macchiato’s, goddelijke red velvet cakejes en kaas te vinden zijn.

We gaan er wat van maken, we always do.